Death of a Naturalist
door Seamus Heaney
het hele jaar door etterde de vlasdam in het hart
van het stadsland; groen en zwaar headed
daar was het vlas verrot, verzwaard door enorme Sods.
dagelijks zwol het op in de straffende zon.
bubbels gorgelen fijn, bluebottles
woven een sterk gaas van geluid rond de geur.
er waren libellen, gevlekte vlinders,
maar het beste van alles was de warme dikke slurf
van kikvorspawn die groeiden als gestold water
In de schaduw van de oevers. Hier, elk voorjaar
vulde ik jampotfuls van de gelei
spikkels om te variëren op vensterbanken thuis,
op planken op school, en wachtte en keek tot
de meststippen barsten, in wendbare
zwemmende kikkervisjes. Miss Walls zou ons vertellen hoe
de papakikker een stierenkikker
werd genoemd en hoe hij stierf en hoe de mammy frog
honderden eitjes legde en dit was
Frogspawn. Je kon het weer ook aan kikkers zien
want ze waren geel in de zon en bruin
in de regen.
toen op een warme dag, toen de velden op hun rang stonden
met cowdung in het gras, vielen de boze kikkers
de vlasdam binnen; ik dook door heggen
tot een grof gekraak dat ik niet eerder had gehoord
. De lucht was dik met een bask refrein.
langs de dam werden de gross bellied kikkers op zoden gespannen; hun losse halzen pulseerden als zeilen. Sommige hopten:
de slap en plop waren obscene bedreigingen. Sommige sat
klaar als moddergranaten, hun stompe hoofden scheten.
ik werd ziek, draaide en liep. De grote slijmkoningen
werden daar verzameld voor wraak en ik wist dat als ik mijn hand onderdompelde het gebroed het zou vastpakken.
toelichting:In het titelgedicht van zijn allereerste collectie, Death of a Naturalist, geeft Seamus Heaney een zeer sensuele en weelderige beschrijving van de gang van zaken bij zijn lokale Vlas-hole. Dit gat of’ vlasdam ‘ bevatte het vlas dat was geoogst en nu in augustus werd gedrenkt in een door mensen gemaakt gat in de hoek van het Vlasveld. Toen het proces was voltooid, werd het vlas verwijderd en werd het de grondstof voor de bloeiende linnenindustrie, die in Noord-Ierland al lang bloeide, maar nu in de jaren vijftig tekenen van verval vertoonde. Het gedicht heeft een extra weerklank voor mij, Want Ik woon in een prachtig deel van West Limerick en naast me ligt het stadsland Ahalin, of Achadh Lín in het Iers, wat het ‘vlasveldje’betekent. Elke keer als ik dit gedicht lees word ik eraan herinnerd dat op een bepaald moment misschien in de 1800 ‘ s of daarvoor net over de weg van mij was ons eigen Vlas-veld met zijn etterende Vlas-dam!
in dit gedicht, ‘dood van een Naturalist’, geeft Seamus Heaney een briljante beschrijving van het lokale vlasgat. Het is een memory gedicht, een van de vele gedichten geschreven over zijn kindertijd en vroege schooltijd. Heaney, in deze eerste verzameling van vroege gedichten mijnen een rijke ader van jeugdherinnering. Het is echter verfraaid geheugen-kindertijd door een roze volwassen lens. Het gedicht is uiterst sensueel en roept de zintuigen van zicht en geluid en geur tot in de perfectie. Inderdaad, het gedicht nodigt de lezer uit om het hardop te lezen zo zijn de talloze voorbeelden van assonantie en alliteratie verspreid over.
de vlasstam of vlasholte kwam elk jaar in augustus tot zijn recht toen het vlasgewas klaar was voor de oogst. Vlas trekken met de hand was een baan die werd genomen door toevallige, vaak voorbijgaande werknemers. Handtrekken was noodzakelijk omdat de hele stam, van wortel tot punt, nodig was om de langste vezel te geven, voor de beste kwaliteit linnen doek. Het getrokken vlas werd vastgebonden in beats (schoven) en in rijen of stokken op het Vlasveld gezet. De stokken werden verzameld en in vlasholen of Dammen gelegd, en tien tot veertien dagen onder water gehouden. Dit was om het binnenste houtdeel van de buitenste vezels te’ rat `of’ Rotten’.
de’ vlas-dam ‘etterde en’ zwelterde in de straffende zon’ in de hoge zomer. We kunnen de bluebottles bijna horen als ze,
‘een sterk gaas van geluid rond de geur woven’.
elk jaar in augustus werd het vlas ondergedompeld in de vlasholte en zoden van aarde werden gebruikt om het onder water te houden.
het vlasgat mag alleen tijdens de oogst door de landbouwers zijn gebruikt, maar het lag daar natuurlijk het hele jaar ongebruikt. De jonge dichter, als natuuronderzoeker, is duidelijk aangetrokken tot het zwembad op andere momenten van het jaar ook, vooral wanneer er grote stolsels van kikvorspawn zichtbaar elk voorjaar. Hij bezoekt ook in Mei om libellen te zien en elke juli en augustus om de vlinders te spotten:
er waren libellen, gevlekte vlinders,
maar het beste van alles was de warme dikke slurf
van kikvorspawn die groeiden als gestold water
In de schaduw van de oevers.
de dichter gebruikt onomatopoeia om zijn beschrijving te ondersteunen:’ bubbles gorgled’,’ slobber of frogspawn’,’ Grover kwaken’,’ the slap and plop’, en de briljante’blunt heads scheten’. We worden ook herinnerd aan zijn leeftijd met het gebruik van het woord ‘jampotfuls’ en door de kinderlijke simile ‘Poised like mud granades’.
net als alle andere jonge natuuronderzoekers heeft hij geluk dat hij een geweldige leraar heeft! ‘Miss Walls’ moedigt hem aan en voorziet hem van de nodige informatie, altijd passend bij zijn leeftijd natuurlijk!
Miss Walls zou ons vertellen hoe
de papakikker een stierenkikker werd genoemd
en hoe hij stierf en hoe de mammy frog
honderden eitjes legde en dit was
Kikvorspawn.Haar ecologielessen stuurden hem naar de weilanden om monsters te verzamelen voor het klaslokaal en voor de vensterbank thuis in zijn keuken in Mossbawn. Miss Walls gaf ook andere belangrijke informatie die door de jonge enthousiaste natuuronderzoeker in beslag wordt genomen:
je kon het weer ook door kikkers zien
want ze waren geel in de zon en bruin
in de regen.
er is een gevoel van kindertijd voorgevoel en angst voor het vlas gat en de parende kikkers die met grote nauwkeurigheid wordt nagebootst door de dichter – hij wist, of hem was verteld door zijn oudsten, dat ‘als ik mijn hand ondergedompeld het gebroed zou grijpen’. Deze verhalen waren duidelijk zeer effectief in het houden van nieuwsgierige jonge jongens uit de buurt van deze gevaarlijke Vlas dammen en hij voelt zich bedreigd en bang door de scène die hem confronteert bij de vlas-dam.
de grote slijmkoningen
werden daar verzameld voor wraak en ik wist dat als ik mijn hand onderdompelde het gebroed het zou vastpakken.Het hele gedicht kan inderdaad worden gezien als een metafoor voor het opgroeien, beladen met beelden die als seksueel kunnen worden geïnterpreteerd: we voelen de afkeer van een kind als hij de feiten van het leven ontdekt en zijn daaruit voortvloeiende verlies van onschuld. Hij zal nooit meer hetzelfde voelen over het platteland na deze ontmoeting met de bullfrogs! Zoals de titel van het gedicht suggereert,zijn dagen als natuuronderzoeker aan het einde!